Materace Przeciwodleżynowe: Rodzaje i Zastosowanie w walce z zagrożeniem

Wprowadzenie

Odleżyny to uszkodzenia skóry i tkanek podskórnych, które powstają na skutek długotrwałego ucisku, zazwyczaj w miejscach o małej podściółce tłuszczowej. Osoby z ograniczoną mobilnością, takie jak pacjenci leżący w szpitalach lub przewlekle chorzy, są szczególnie narażone na ich rozwój. Profilaktyka odleżyn, w tym stosowanie materaców przeciwodleżynowych, jest kluczowym elementem opieki nad tymi pacjentami.

Etiologia Odleżyn

Odleżyny powstają w wyniku:

– Ucisku: Długotrwały ucisk na skórę prowadzi do niedotlenienia i martwicy tkanek.

– Tarcia: Zjawisko tarcia między skórą a powierzchnią materaca, które dodatkowo uszkadza naczynia krwionośne.

– Wilgoci: Niekorzystne warunki, takie jak pot, mocz czy inne płyny, które mogą sprzyjać uszkodzeniu naskórka.

Profilaktyka i Znaczenie Materacy Przeciwodleżynowych

Profilaktyka przeciwodleżynowa u pacjentów przewlekle leżących jest kluczowym elementem opieki, który ma na celu zapobieganie powstawaniu odleżyn. Oto główne aspekty, które powinny być uwzględnione w kompleksowym programie profilaktyki:

1. Regularna zmiana pozycji

– Częste zmiany pozycji: Pacjenci leżący powinni zmieniać pozycję co 2 godziny, a osoby na wózkach inwalidzkich co godzinę.

– Zastosowanie różnych pozycji: Różnorodność pozycji (np. na plecach, na boku, na brzuchu) zmniejsza ryzyko ucisku na te same okolice ciała.

– Stosowanie pozycjonerów: Wykorzystanie poduszek i klinów w celu stabilizacji ciała oraz minimalizacji nacisku na newralgiczne miejsca.

2. Ocena i monitorowanie stanu skóry

– Codzienna inspekcja: Regularne sprawdzanie stanu skóry pacjenta w celu wykrycia wczesnych oznak odleżyn (zaczerwienienia, nadmierne ciepło, obrzęk).

– Dokumentacja: Prowadzenie zapisów dotyczących stanu skóry, co ułatwia monitorowanie zmian i odpowiednią reakcję.

3. Odpowiednia higiena

– Dbanie o czystość: Regularne mycie ciała, szczególnie w okolicach narażonych na odleżyny.

– Nawilżanie skóry: Wykorzystanie emolientów i kremów, które pomagają zachować prawidłowy poziom nawilżenia skóry.

– Unikanie otarć: Ochrona skóry przed urazami mechanicznymi oraz podrażnieniami.

4. Optymalizacja diety i nawodnienia

– Zrównoważona dieta: Dieta bogata w białka, witaminy i minerały, które wspierają zdrowie skóry i gojenie.

– Utrzymywanie nawodnienia: Regularne picie płynów w celu zapobiegania odwodnieniu, co może negatywnie wpływać na stan skóry.

5. Edukacja i współpraca zespołu opiekuńczego

– Szkolenie personelu: Opiekunowie powinni być przeszkoleni w zakresie profilaktyki odleżyn oraz technik pozycjonowania.

– Uświadamianie pacjentów i rodzin: Edukacja pacjentów oraz ich rodzin na temat znaczenia profilaktyki i zachowań prozdrowotnych.

6. Stosowanie odpowiedniej pościeli oraz materacy i poduszek przeciwodleżynowych.

– Materace przeciwodleżynowe: Używanie materacy pneumatycznych (zmieniających ciśnienie) lub pasywnych (piankowych) w celu zmniejszenia ryzyka odleżyn.

– Poduszki przeciwodleżynowe: Stosowane w przypadku gdy pacjent długotrwale przebywa w pozycji siedzącej (np. na wózku inwalidzkim). Podobnie jak materace mogą być pneumatyczne ale również żelowe czy piankowe. Zmniejszają ucisk w okolicy guzów kulszowych, poprawiają pozycję pacjenta przeciwdziałając również powstaniu odleżyn na kości krzyżowej.

– Antyalergiczne materiały: Wybór pościeli i materacy z materiałów, które zmniejszają ryzyko alergii i podrażnień skóry.

7. Regularne oceny ryzyka

– Narzędzia oceny: Użycie standardowych narzędzi oceny ryzyka, np. skali Braden, do identyfikacji pacjentów z większym ryzykiem wystąpienia odleżyn.

– Indywidualne plany opieki: Opracowanie planów terapeutycznych dostosowanych do indywidualnych potrzeb pacjenta, uwzględniających wszelkie czynniki ryzyka.

Rodzaje Materacy Przeciwodleżynowych

Materace przeciwodleżynowe można podzielić na dwie główne kategorie: pasywne i pneumatyczne.

1. Materace Pasywne

Materace pasywne są stałe i nie wymagają zasilania. Ich działanie opiera się na konstrukcji oraz materiałach, które rozkładają nacisk na większą powierzchnię ciała pacjenta. Do głównych typów materacy pasywnych należą:

– Materace piankowe: Wykonane z materiałów o wysokiej elastyczności, które dostosowują się do kształtu ciała. Dodatkowo często pianka ma charakterystyczny kształt przypominający kolce lub kwadraty – stąd można się spotkać z pojęciem „materace gofrowane”. Zdarzają się też takie, których powierzenia jest pofalowana.

– Materace żelowe: Wypełnione żelem, który równomiernie rozkłada nacisk oraz zapewnia dodatkową amortyzację. Dobrze sprawdzają się w prewencji odleżyn, zwłaszcza u pacjentów wymagających długotrwałego leżenia. Często spotykane w szpitalach u osób po zabiegach operacyjnych.

2. Materace Pneumatyczne

Materace pneumatyczne są bardziej skomplikowane i składają się z komór wypełnionych powietrzem, które można regulować, aby zmieniać ciśnienie. Ich działanie pozwala na cykliczne zmiany punktów ucisku, co zapobiega powstawaniu odleżyn. Do rodzajów materacy pneumatycznych należą:

– Materace bąbelkowe: Ich komory kształtem przypominają małe piłki, które wypełnione są powietrzem. Regularne pompowanie oraz wypuszczanie powietrza z komór powoduje zmiany miejsca ucisku dając prewencję przeciwodleżynową.

– Materace rurowe: Zbudowane z charakterystycznych rur ułożonych jedna obok drugiej. Pompa pracując wypełnia powietrzem komory zmieniając co jakiś czas ich ciśnienie. Materace takie zapewniają lepszą prewencję od bąbelkowych. A ewentualnie uszkodzenia komór można załatwić wymieniając poszczególne „rury” na nowe. Materace takie mogą być również stosowane w leczeniu odleżyn. Modele posiadające wentylację oraz system ważenia pacjenta, które same dostosowują ciśnienie w poszczególnych segmentach potrafią być doskonałym uzupełnieniem procesu leczenia odleżyn.

Rodzaje poduszek przeciwodleżynowych.

Poduszki przeciwodleżynowe to specjalistyczne produkty stworzone z myślą o osobach, które są narażone na wystąpienie odleżyn, często w wyniku długotrwałego siedzenia (np. u osób unieruchomionych, starszych czy chorych). Możemy je podzielić na kilka grup:

 – Poduszki pneumatyczne (powietrzne): Zbudowane z komór powietrznych, które można napełniać powietrzem. Dostosowują się do kształtu ciała i zmieniają ciśnienie w miejscach narażonych na ucisk.

– Poduszki piankowe: Wykonane z pianki o wysokiej gęstości, która rozkłada nacisk na szerszą powierzchnię. Często posiadają wycięcia lub kanaliki dla lepszej wentylacji.

– Poduszki żelowe: Zawierają żel, który absorbuje siłę nacisku, co wspomaga krążenie krwi. Umożliwiają komfortowe siedzenie i leżenie.

Korzyści wynikające ze stosowania profilaktycznych produktów przeciwodleżynowych

– Zapobieganie odleżynom: Systematyczne korzystanie z poduszek zmniejsza ryzyko wystąpienia odleżyn, co jest szczególnie ważne dla osób z ograniczoną mobilnością.

– Komfort: Użycie odpowiednich materacy czy poduszek zwiększa komfort pacjentów, redukując ból i dyskomfort związany z długotrwałym przebywaniem w jednej pozycji.

– Poprawa krążenia: Dzięki równomiernemu rozłożeniu nacisku, produkty przeciwodleżynowe wspomagają lepsze krążenie krwi, co jest kluczowe dla zdrowia skóry i tkanki.

– Łatwiejsza rehabilitacja: Dostosowane wsparcie może wspierać proces rehabilitacji i poprawiać jakość życia pacjentów.

Podsumowanie

Właściwe stosowanie materacy oraz poduszek przeciwodleżynowych jest istotnym elementem w profilaktyce odleżyn, zwłaszcza u pacjentów leżących czy poruszających się na wózku inwalidzkim. Wybór odpowiedniego rodzaju produktu – czy to pasywnego, czy pneumatycznego – powinien być dostosowany do indywidualnych potrzeb pacjenta oraz stopnia ryzyka powstawania odleżyn. Wprowadzenie skutecznych strategii prewencyjnych może znacząco poprawić jakość życia pacjentów oraz ograniczyć ryzyko ciężkich powikłań związanych z odleżynami.