Odleżyny u osób w wieku podeszłym – zapobieganie, opieka i leczenie
Odleżyny to bolesne i trudne do leczenia owrzodzenia skóry, które występują głównie u osób w podeszłym wieku. Często także u chorych długotrwale przebywających w łóżku lub pacjentów poruszających się na wózku inwalidzkim. Powstają w wyniku długotrwałego ucisku i tarcia skóry w miejscach, gdzie kości są wprost narażone na kontakt z powierzchnią łóżka lub siedziska. Tak istotny temat wymaga omówienia kilku zagadnień – jak powstają odleżyny, jak im zapobiegać, jak opiekować się osobą, aby uniknąć ich wystąpienia, a także jak je leczyć, gdy już pojawią się.
Powstawanie odleżyn wynika przede wszystkim z ograniczonej zdolności skóry do odprowadzania wilgoci i usunięcia nadmiaru ciepła. W miejscach, gdzie dochodzi do ucisku i tarcia, krążenie krwi zostaje zakłócone, a niedotlenienie skóry prowadzi do uszkodzenia tkanek. Czynniki ryzyka dla powstawania odleżyn to m.in.: długotrwałe unieruchomienie, niedożywienie, utrata masy ciała, niewłaściwa pielęgnacja skóry, zmniejszona uczucie bólu, stany chorobowe czy długotrwałe spożywanie leków mogących osłabić skórę.
Aby zapobiegać powstawaniu odleżyn, zapewnienie odpowiedniej opieki jest niezwykle istotne. Przede wszystkim należy dbać o systematyczną zmianę pozycji osoby, która ma ograniczoną mobilność. Zaleca się zmieniać pozycję co 2-3 godziny, aby uniknąć długotrwałego ucisku na konkretne fragmenty ciała. W miarę możliwości, zaleca się również regularne wykonywanie ćwiczeń mięśni, które ułatwiają krążenie krwi. W przypadku gdy chory nie może ćwiczyć samodzielnie zaleca się kinezyterapię z fizjoterapeutą. Dodatkowo, niezwykle istotne jest zapewnienie odpowiedniej pielęgnacji skóry. Regularne mycie skóry, stosowanie nawilżaczy oraz unikanie tarcia skóry może pomóc w zmniejszeniu ryzyka wystąpienia odleżyn.
Na rynku istnieją również profilaktyczne wyroby medyczne zmniejszające ryzyko powstawania odleżyn. Materac przeciwodleżynowy pneumatyczny pomaga zachować skórę pacjenta w dobrej kondycji podczas leżenia w łóżku. Poduszka przeciwodleżynowa sprawdzi się świetnie jako uzupełnienie zaopatrzenia ortopedycznego pacjenta w wózek inwalidzki. To produkty częściowo refundowane ze środków NFZ. Warto zasięgnąć opinii specjalistów w dobrych sklepach medycznych co do produktów, które najlepiej sprawdzą się w konkretnych chorobach. Zlecenia na zaopatrzenie w profilaktyczne wyroby przeciwodleżynowe wystawia lekarz lub fizjoterapeuta ze specjalizacją.
Gdy jednak odleżyny już się pojawią, należy zastosować odpowiednie środki lecznicze. W pierwszej kolejności, należy skonsultować się z lekarzem lub pielęgniarką, którzy ocenią stopień uszkodzenia skóry i zalecą odpowiednie leczenie. W zależności od zaawansowania odleżyn, mogą być stosowane różne metody leczenia, takie jak stosowanie specjalnych opatrunków, stosowanie leków przyspieszających gojenie, czy w skrajnych przypadkach, chirurgiczne usunięcie martwej tkanki. Niekiedy w procesie leczenia można posiłkować się hirudoterapią – leczeniem pijawkami. Należy zawsze pamiętać o konsultowaniu tego z lekarzem oraz poddawaniu się tej metodzie tylko pod nadzorem specjalistów.
Podczas opieki nad osobą z odleżynami niezwykle ważne jest utrzymanie czystości skóry i odpowiednie nawilżanie. Unikaj szorstkiego tarcia skóry i chemicznych substancji drażniących. Ważne jest również regularne sprawdzanie skóry pod kątem ewentualnych zmian, takich jak zaczerwienienie, pęcherze czy owrzodzenia. W przypadku jakichkolwiek niepokojących objawów, należy natychmiast skonsultować się z lekarzem.
Wnioski
Odleżyny u osób w wieku podeszłym wpływają nie tylko na jakość życia, ale mogą prowadzić do poważnych powikłań. Zapobieganie jest kluczowe, w tym regularna zmiana pozycji, odpowiednia pielęgnacja skóry i unikanie czynników ryzyka. Jeśli jednak odleżyny się pojawią, konieczna jest wczesna interwencja, skonsultowanie się z lekarzem i podjęcie odpowiednich działań leczniczych. Pamiętaj, że odpowiednia opieka, regularna kontrola oraz wczesna reakcja mogą przyczynić się do skutecznego leczenia odleżyn i minimalizowania ich negatywnych skutków.